(Άρθρο σχετικά με την πρόσφατη δημοσίευση στο International Journal of Engineering, Management, and Humanities)
Εσείς νιώθετε κινητοποιημένοι στην εργασία σας;
Η παρακίνηση στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον ομολογουμένως είναι μια πρόκληση, τόσο για εργαζομένους όσο και για εργοδότες. Ειδικά στη σημερινή εποχή, όπου οι αλλαγές σε πολλές πτυχές της ζωής είναι αλλεπάλληλες και ραγδαίες, το ζήτημα της παρακίνησης παραμένει στο επίκεντρο. Το ζήτημα της κινητοποίησης των εργαζομένων απασχολεί τους οργανισμούς, οι οποίοι ψάχνουν να βρουν λύσεις και να προτείνουν ιδέες με σκοπό την επίλυση ενός άλυτου μυστηρίου. Οργανωσιακές μεταβλητές, όπως φήμη της επιχείρησης, η εργασιακή ικανοποίηση, η εργασιακή δέσμευση και αφοσίωση, η επαγγελματική ανθεκτικότητα, η απόδοση στην εργασία και πολλές άλλες είναι στενά συνυφασμένες με την κινητοποίηση των εργαζομένων. Γιατί κάποιοι εργαζόμενοι είναι ικανοποιημένοι από την εργασία τους ενώ κάποιοι άλλοι εργαζόμενοι στο ίδιο τμήμα και με τις ίδιες συνθήκες εργασίας δεν είναι; Γιατί κάποιοι εργαζόμενοι σε μια εταιρεία ενδιαφέρονται να συνεισφέρουν στην εργασία τους και είναι αφοσιωμένοι ενώ κάποιοι άλλοι όχι; Η απάντηση στα παραπάνω είναι εξαιρετικά περίπλοκη, αν σκεφτεί κανείς ότι η παρακίνηση διαφέρει κατά πολύ από άτομο σε άτομο. Κάποιοι εργαζόμενοι ικανοποιούνται από το σταθερό ωράριο κάποιοι άλλοι πάλι όχι, κάποιοι παρακινούνται όταν υπάρχει η προοπτική υψηλού μισθού και άλλοι παρακινούνται μόνο όταν νιώθουν ότι εργάζονται σε μια επιχείρηση με συγκεκριμένο σκοπό. Με βάση τα παραπάνω λοιπόν, εσείς είστε κινητοποιημένοι στα πλαίσια της εργασία σας; Διαβάστε παρακάτω έτσι ώστε να ρίξετε φως στην υπόθεση της παρακίνησης και να κατανοήσετε τι σας συμβαίνει.
Παρακίνηση στην εργασία: μια περίπλοκη υπόθεση
Η απάντηση στην ερώτηση αυτή ίσως δεν είναι εύκολή, ίσως χρειάζεται και περισσότερη σκέψη για να μπορέσετε να δώσετε μια συγκεκριμένη απάντηση στον εαυτό σας. Επίσης, μπορεί να νιώθετε πως το τοπίο είναι θολό. Είναι εντάξει! Πάρτε μια βαθιά ανάσα και σκεφτείτε πως ήδη, το τελευταίο διάστημα, έχετε βιώσει τόσες εναλλαγές και δυσκολίες που είναι εύλογο να μην είστε σίγουροι για τις ανάγκες σας και άρα για το ποιο είναι το κίνητρό σας. Για να συνειδητοποιήσετε λοιπόν τι φταίει χρειάζεται πρώτα να κατανοήσετε τι σημαίνει παρακίνηση εργαζομένων και πόσο πολύπλευρη έννοια είναι αυτή.
Πολλές είναι οι παράμετροι που μπορεί να επηρεάζουν την παρακίνηση. Μερικές από αυτές είναι φυσικά η ηλικία, το στάδιο ζωής το οποίο βρίσκεστε, η οικογενειακή σας κατάσταση, οι στάσεις, οι πεποιθήσεις σας, κ.ά.
‘Ένα άτομο μικρότερης ηλικίας που αποφοίτησε πρόσφατα είναι πιο πιθανό να αναζητά εργασία σε μια εταιρεία με μεγάλη φήμη που όμως του προσφέρει χαμηλές απολαβές αλλά πιθανότατα πιο γρήγορη επαγγελματική ανέλιξη. Στο πέρασμα των χρόνων το ίδιο άτομο μπορεί να κινητοποιείται στα πλαίσια της εργασίας του από άλλους παράγοντες. Ίσως στην προκειμένη φάση τα χρήματα να είναι ένας από αυτούς. Επίσης, το φιλικό και όχι τόσο ανταγωνιστικό περιβάλλον να έχει θετικό πρόσημο για εκείνο. Είναι προφανές λοιπόν πως οι παράγοντες που ικανοποιούν τους εργαζομένους ποικίλουν από τον ένα εργαζόμενο στον άλλον αλλά και από τον ίδιο εργαζόμενο σε βάθος χρόνου.
Από τα παραπάνω, μπορείτε εύκολα να αντιληφθείτε ότι η παρακίνηση συνδέεται στενά με τις λέξεις : θέληση και επιθυμία. Είναι αλήθεια πως μια επιχείρηση μπορεί να προσπαθήσει να ικανοποιήσει τις ανάγκες και τις επιθυμίες των εργαζομένων της, ωστόσο δεν μπορεί να τους αναγκάσει να αποδώσουν. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες ώστε οι εργαζόμενοι οι ίδιοι να επιθυμούν να αποδώσουν. Με άλλα λόγια, να έχουν κίνητρο. Τι μπορούν να κάνουν όμως οι επιχειρήσεις γι’ αυτό; Επίσης, είναι μόνο στο δικό τους χέρι;
Κατά τους Robbins και Judge (2007), παρακίνηση ορίζεται ως η διαδικασία που εξηγεί την ένταση, τη κατεύθυνση και την επιμονή της προσπάθειας ενός ατόμου προς έναν συγκεκριμένο στόχο. Η ένταση της προσπάθειας είναι μόνο ένα μικρό μέρος της παρακίνησης καθώς πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η κατεύθυνση. Η ένταση χωρίς τη κατεύθυνση δύσκολα μπορεί να φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η ένταση της προσπάθειας όταν εναρμονίζεται με τους στόχους της επιχείρησης τότε μπορεί να αποφέρει «καρπούς».
Συνεπώς, από τη μια πλευρά η επιχείρηση χρειάζεται να καταβάλει προσπάθεια και να έχει συγκεκριμένο πλάνο και πολιτικές για να παρακινήσει τους εργαζομένους της από την άλλη πλευρά όμως χρειάζεται και οι εργαζόμενοι να έχουν κατανοήσει τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους και να είναι σε θέση να της τοποθετήσουν σε μια ιεραρχική σειρά.
Θεωρία Παρακίνησης των 2 παραγόντων του Herzberg
Η εν λόγο θεωρία έχει μελετηθεί στα πλαίσια πολλών εργασιακών κλάδων. Μπορεί να συμβάλλει τόσο στη κατανόηση των παραγόντων παρακίνησης από τη πλευρά της επιχείρησης όσο και στην κατανόηση των παραγόντων παρακίνησης σε προσωπικό επίπεδο.
Ο Herzberg ξεκίνησε την έρευνα του προσπαθώντας να δώσει απάντηση στην εξής ερώτηση «Τι ζητούν οι άνθρωποι από την εργασία τους;» Κατηγοριοποίησε τα ευρήματα της έρευνας σε 2 κατηγορίες: παράγοντες υγιεινής και κίνητρα. Στους παράγοντες υγιεινής ανήκουν, η αμοιβή, η εποπτεία, η ασφάλεια από την εργασία, η υγιεινή στην εργασία, οι πολιτικές της εταιρείας, κ.ά. Οι παραπάνω παράγοντες όταν υπάρχουν μπορούν να εξασφαλίσουν τη μη δυσαρέσκεια των εργαζομένων. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πως οι εργαζόμενοι είναι κινητοποιημένοι. Από την άλλη πλευρά, στα κίνητρα ανήκουν παράγοντες όπως, η φύση της εργασία, η δυνατότητα εξέλιξης, η αναγνώριση, κ.ά. Με τους παραπάνω παράγοντες οι εργαζόμενοι παρακινούνται.
Ο Herzberg τόνισε πως για να επέλθει παρακίνηση χρειάζεται οι 2 κατηγορίες παραγόντων να βρίσκονται σε ισορροπία. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να επιτευχθεί παρακίνηση όταν λείπουν οι παράγοντες υγιεινής. Πώς ένας εργαζόμενος θα σκεφτεί την εξέλιξη στην εργασία του όταν δεν πληρώνεται το μισθό που του αναλογεί στην ώρα που έχει συμφωνηθεί;
Ανάγκη για περαιτέρω έρευνα
Οι παράγοντες παρακίνησης έχουν ήδη ερευνηθεί αρκετά. Ωστόσο, οι συνεχόμενες αλλαγές της εποχής, σε οικονομικό, κοινωνικό, εργασιακό επίπεδο δημιουργούν την ανάγκη για συνέχιση της έρευνας. Άλλωστε, όπως είναι φυσικό κάθε άνθρωπος επηρεάζεται διαφορετικά από τις αλλαγές . Το ίδιο συμβαίνει και για τον κάθε επαγγελματικό κλάδο. Εφόσον λοιπόν ο κάθε κλάδος επηρεάζεται διαφορετικά, αυτό σημαίνει πως επικρατούν και διαφορετικές συνθήκες, συνεπώς οι παράγοντες που παρακινούν τους εργαζόμενους χρειάζεται να ερευνώνται χωριστά. Επίσης, και σύμφωνα με τις αλλαγές που κάθε φορά πραγματοποιούνται τα ίδια τα άτομα χρειάζεται να προτεραιοποιούν τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τους Nikoloutsopoulos, Sachinidis και Panagopoulou (2022) η οποία αφορά τον κατασκευαστικό κλάδο βρέθηκε πως το περιβάλλον εργασίας επηρεάζει τους εργαζομένους. Επιπλέον, η φύση της εργασίας καθώς και το μορφωτικό υπόβαθρο του κάθε εργαζομένου φαίνεται να επηρεάζουν τον βαθμό της παρακίνησής του στην εργασία. Επίσης, φαίνεται πως οι παράγοντες υγιεινής επηρεάζουν διαφορετικά τους άνδρες και διαφορετικά τις γυναίκες. Ακόμη, η κουλτούρα της επιχείρησης επιδρούν στην κινητοποίηση των εργαζομένων. Βέβαια, όπως είναι φυσικό το παραπάνω σχετίζεται και με το σύνολο των αξιών του κάθε ατόμου. Για το λόγο αυτό άλλωστε γίνεται λόγος και παραπάνω περί συνειδητοποίησης αξιών στάσεων και πεποιθήσεων των ίδιων των εργαζομένων.
Το προαναφερθέν διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια εποχή που η αγορά είναι ελεύθερη, η τηλεργασία έχει εκτοξευθεί και η ποικιλομορφία των εργαζομένων αρχίζει και θεωρείται δεδομένη.
Με βάση τα παραπάνω συμπεραίνουμε πως ο ρόλος των ατομικών διαφορών καθιστά την έρευνα στην παρακίνηση εργαζομένων εξαιρετικά πολύπλοκη, αφού πολλοί ερευνητές έχουν αναγνωρίσει τις διαφορετικές ανάγκες, στόχους, προτεραιότητες, αξίες, χαρακτηριστικά κλπ. που υπάρχουν μεταξύ εργαζομένων.
Ωστόσο ας μην ξεχνάμε πως κάθε επιχείρηση είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Έτσι λοιπόν όπως και ο κάθε οργανισμός αναπτύσσεται, αλλάζει και προσαρμόζεται το ίδιο συμβαίνει και με την επιχείρηση. Το σημαντικό είναι να ρωτήσουμε τους εαυτούς μας αν αυτό που γινόμαστε είναι ο πραγματικός μας εαυτός τότε και μόνο τότε θα μπορέσουμε να επιλέγουμε το περιβάλλον που μας ταιριάζει να αναπτυσσόμαστε και να προσαρμοζόμαστε μαζί του.
Παρακάτω μπορείτε να κατεβάστε στην συσκευή σας το αντίστοιχο άρθρο (στα αγγλικά) που δημοσιεύτηκε στις 27/2/2022 στο International Journal of Engineering, Management, and Humanities (IJEMH).